fizikon@fizikon.com 90 332 353 69 00 Çalışma Saatleri, Tüm Hafta: 08:00 - 19:00
Hastalıklar & Tedavi

Inme ve Rehabilitasyon



İnme, beyin damarlarının tıkanması veya yırtılması sonucu hareket kaybı, his, denge ve konuşma bozukluğu ve bilinç kayıplarından komaya kadar giden bir klinik tablodur. Halk arasında yarım felç (hemipleji) olarak bilinir. İnmenin %85’ni tıkanma, %15’ni beyin kanaması nedeniyle meydana gelir. İnme en yaygın ve ciddi nörolojik hastalıktır. Kalp hastalıkları ve kanserden sonra en sık görülen üçüncü ölüm nedenidir. İnme erkeklerde kadınlardan daha sık görülür. Esas olarak bir yaşlı hastalığıdır; çoğu hasta 65 yaşın üzerindedir. Tıptaki ilerlemeler ile inme sonrası hayatta kalma şansı giderek artmaktadır. Hastaların yaklaşık %80’i hayatta kalır. Hipertansiyon en önemli risk faktörüdür. Hipertansiyondan sonra gelen risk faktörü kalp hastalıklarıdır. Diyabet inme riskini iki kat artırır. Sigara önemli risk faktörlerinden biridir. 

Beyindeki bozukluğun yerine göre klinik değişir. Kanamanın ve tıkanmanın olduğu beyin yarısının aksi tarafındaki beden yarısında (kol ve bacakta) felç olur. Felç olan beden tarafında duyu azalabilir, görme bozulabilir. İşeme ve konuşma bozuklukları, bellek kayıpları ortaya çıkabilir. 

Rehabilitasyon
Egzersize daha hastalığın ilk günlerinde başlanmalıdır. Çünkü erken mobilizasyon (hareket) komplikasyonları önler, hastanın çevresiyle ilişkisini ve mental durumunu olumlu yönde etkiler. 

Yatak pozisyonuna dikkat edilmelidir. Omuz ve dirsek altına yastık, avuç içine rulo havlu konur. Bacak uzatılır, dışa dönmesini engellemek için kum torbası ile desteklenir. Ayak bileği 90°de dik olarak tutulur. İki saatte bir pozisyon değiştirilir. Hasta zaman zaman kısa süreli yüz üstü yatırılır. 

Akut dönemde egzersizler pasif olarak yaptırılır ve mümkün olan en kısa sürede hastanın katılımı sağlanmaya çalışılır. Yatak içinde dönme ve pozisyon değiştirme, yatakta oturma, tekerlekli sandalyeye geçme, ayakta durma ve yürüme aktiviteleri tedricen yaptırılmalı ve hasta teşvik edilmelidir. 

İnmeli hastaların çoğunun zaman içerinde belirgin şekilde düzeldiğini gösteren birçok klinik çalışma vardır. İyileşme zamanı hastadan hastaya değişir. Beyinin motor alanlarında yaygın hasar olan hastalarda bile düzelme olması, komşu veya uzak beyin bölgelerinin yeni fonksiyonlar kazandıklarını ve hasarlı bölgenin işlevini üzerlerine aldıklarını gösterir. Beyindeki yapısal ve fonksiyonel reorganizasyon (nöroplastisite) iyileşmenin temelini oluşturur ve aylarca sürebilir. Fonksiyonel eğitim ve kullanım iyileşmede etkilidir. Hastanın aktif fiziksel tedavi programlarına katılımı beyindeki fonksiyonel reorganizasyona olumlu etkide bulunarak nörolojik iyileşmeyi hızlandırır. 

Motor iyileşme erken dönemde hızlıdır. Genellikle ilk 3 ayda gerçekleşir ve 6’ncı aya kadar devam edebilir. İnmeli hastaların yaklaşık üçte birinde afazi (konuşamama) gözlenirken bu oran 6’ncı ayın sonunda %15’e iner. Afazinin iyileşmesi bir yıl sürebilir. 

Akut dönemden sonra hareket açıklığını korumaya, kası güçlendirmeye yönelik egzersizler yaptırılır. Hasta mobilize edilmeye yani hareketlendirilmeye çalışılır. 

Nöromuskuler reedukasyon teknikleri ve terapötik egzersizlerle kaybedilmiş motor yeteneklerin yeniden kazandırılması amaçlanır. Kas gücünü artırmak, aktif hareketleri geliştirmek, ödem oluşmuşsa çözmek, hastanın kaybolmuş duyularını kazandırmak için fonksiyonel elektriksel stimulasyondan yararlanılır. Biofeedback ile hastanın normalde kontrol edemediği olaylar düzenlenir. Hastanın kollarını kullanabilmesi ve yürüyebilmesi için baston ve koltuk değneği gibi cihazlar verilebilir ve hastaya bunların kullanımı öğretilir. 

İş ve uğraşı tedavisine başlanır. Amaç, el-yüz yıkama, tıraş olma, banyo yapma gibi günlük yaşam aktivitelerinde hastayı bağımsız kılmaktır.

İnme rehabilitasyonundaki gelişmeler ile hastanın iyileşmesi hızlanmakta ve iyileşme kalitesi artmaktadır. Bunlardan biri de yürüme, kol ve el robotlarıdır. Robotlarla hastanın hareketleri tekrarlanması kolaylaştırılmakta, eğlenceli hale getirilmektedir. Hastanın yapamadığı hareketler robot yardımıyla yapılabilmekte, böylece beyine gönderilen sinyallerle beyin kendini tekrar organize etmesi (nöroplastisite) sağlanmakta ve kaybedilen fonksiyonlar geri kazanılabilmektedir.

Rehabilitasyona ne kadar erken başlanırsa başarı o oranda yüksektir. Ancak inme rehabilitasyonu genellikle sabır isteyen uzun ve zorlu bir süreçtir. Her aşamada hasta yeterli eğitimi almalıdır. Aceleci olunması halinde kötü yürüyüş modelleri gelişebilir.