fizikon@fizikon.com 90 332 353 69 00 Çalışma Saatleri, Tüm Hafta: 08:00 - 19:00
Hastalıklar & Tedavi

Serebral Palsi (CP)


Serebral palsi (CP) yaşamın erken dönemlerinde gelişimi henüz tamamlanmamış beyinin ilerleyici olmayan bir hastalığı sonucu ortaya çıkan, kalıcı ancak değişime uğrayabilen hareket, postür ve tonus bozukluğudur. Bu çocuklarda ayrıca duyu organı, zeka ve duygulanım bozuklukları da bulunabilir. CP sıklığı 1000 canlı doğumda 2-3’dür.

Tipleri

Beyindeki tutuluma göre CP çeşitli tiplere ayrılır: Spastik, diskinetik, ataksik. 

1. Spastik CP: Vakaların yaklaşık %75’ini oluşturur. Çoğu hastada başlangıçta kaslar gevşekken giderek sertleşerek spastisite gelişir ve klinik ağırlaşır. Spastik CP üçe ayırılır:  Hemiplejik, diplejik ve total tutulumlu.

(a) Spastik hemiplejik CP: Hastaların çoğu spontan olarak ya da rehabilitasyonla 1-2,5 yaşlarında ambule olur. (b) Spastik diplejik CP: Hastalarda dört ekstremite tutulmuş olsa da bacaklar belirgin olarak kollardan fazla etkilenmiştir. Bu tip, spastik CP’nin en sık görülen şeklidir. Bu hastaların çoğu 4-7 yaşlar arasında ambule olur.  (c) Spastik total tutulumlu CP: Hastaların çoğunun baş kontrolü, oturma dengesi gelişmemiş olup fonksiyonel olarak ambulasyon düzeyine gelmeleri oldukça zordur. Bu hastaların çoğunda spastisite bir miktar diskinezi ile birliktedir.

2. Diskinetik CP: CP’lilerin %15’ini oluşturan bu tip sıklıkla doğumda oksijensiz kalmayla ilişkilidir. Ekstrapiramidal sistem hasarına bağlı istemsiz hareket paternleri ile karakterizedir. Bu çocuklar genellikle doğumda hipotoniktir. Baş ve gövdedeki hipotoni düzgün postürün korunmasını güçleştirir. Hipotoninin uzun süre devam etmesi tutulumun şiddetli olduğunu gösterir.

Distoni, kore, atetoz ve tremor olarak tanımlanan diskinetik hareket paternleri 1-3 yaşlar arasında ortaya çıkar. Dizartri, salya akması ve yutma güçlüğü gibi oral motor problemler görülür.

Diskinetik CP distonik ve koreatetoik olarak ikiye ayrılır: Distonik CP postür bozukluğu ve değişken tonus ile karakterizedir. Hipertoni olarak tanımlanan tonus dalgalanmaları gösterir. Tonusun kolayca uyarılabilmesi ve dalgalanmasına bağlı olarak istemli hareketler güçlükle yapılabilir. Koreatetoik tip CP hiperkinezi ve hipotoni ile karakterizedir. Dalgalanmalar göstermekle birlikte tonus genellikle azalmıştır. Ekstremitelerin distalinde daha belirgin, koordine olmayan istem dışı hareketler karakteristiktir. İstem dışı hareketler uykuda azalırken istemli aktiviteyle artar ve hastanın emosyonel durumundan etkilenir. Diğer tiplere oranla rehabilitasyonu güçtür. 

3. Ataksik tip CP : Az görülür. Denge ve koordinasyon bozukluğu ön plandadır. Kas koordinasyon kaybı nedeniyle hareketin ritmi, gücü ve hassasiyeti bozulmuştur. Genellikle DTR’ler normaldir. Hipotoni, nistagmus ve tremor sıktır. Zeka normaldir.

4. Mikst tip CP: Spastisiteye ataksi ve/veya diskinezik bulgular eşlik eder.

Rehabilitasyon

Rehabilitasyonla çoğu hasta günlük yaşam aktivitelerinde bağımsız hale gelir ve ambulatuvar olurlar. Bacakları tutmayan (diplejik) hastalar gevşek bir dönemden sonra spastik hale gelirler. Ayakta durma ve yürüme gecikir. İki yaşına kadar oturma dengesini kazanan çocuklar ambulatuvar hale gelebilir. Kol ve bacakları tutmayan (tetraplejik) CP’li çocukların 1/4’ünde hastalık hafif seyreder ve bu hastalar ambulatuvar hale gelip günlük yaşam aktivitelerini hafif kısıtlamayla yapabilirler. Yarısında hastalık orta derecede seyreder ve bu çocuklar tam bağımsız olamazlar ancak yeterli fonksiyonel kapasiteye ulaşabilirler. Geriye kalan 1/4’ünde ise hastalık ağır seyreder ve bu çocuklar hayat boyu bakıma muhtaçtırlar. 
Serebral palsili çocukların rehabilitasyon programı hastanın yaşına ve fonksiyonel durumuna göre belirlenir. CP’li çocuğun rehabilitasyonunda fizik tedavi, iş-uğraşı tedavisi, konuşma ve yutma terapisi, özel eğitim, cihazlama, ilaç ve cerrahi tedaviler FTR (fizik tedavi ve rehabilitasyon) hekiminin önderliğinde, ekip anlayışı içinde, birlikte planlanmalı ve yürütülmelidir. Robotik rehabilitasyon uygulanan hasta gruplarından biri de CP’dir.