idrosefali, beyinde aşırı su birikmesini ifade eder. Çocuklarda dikkat çekecek derecede kafatası büyür. 

Beyin ve omurilikte bulunan beyin-omurilik sıvısı (BOS), beyin ve omuriliği sarsıntılara karşı korur. Ayrıca BOS, kan-beyin bariyeri denilen bir mekanizma ile kandaki zararlı maddelerin beyin ve omuriliğe geçmesini engeller. BOS yapımı ve emilimi süreklidir.  Emilen sıvı toplardamarlar aracılığı ile sistemik dolaşıma geçer.  Kafatası içindeki BOS yapımı ve emilimi arasında denge bozulur, sıvı yeterince emilemezse hidrosefali gelişir. 

Hidrosefali nasıl ve neden gelişir? 

Çocuklarda ya BOS yapımındaki artışa ya BOS’un yeterince emilmemesine ya da BOS’un izlediği yoldaki tıkanıklığa bağlı olarak hidrosefali gelişir. Kafa içinde aşırı sıvı artışından dolayı kafa içi basınç artışı sendromu (KİBAS) ortaya çıkar. 

Kafatası kemiklerini birbirine bağlayan sütürler kapanmadan önce sıvı artışı aşırı olursa, baş çevresi fark edilir şekilde genişler. Bu bir kompansasyon mekanizmasıdır. Böylece kafa içi basıncının aşırı yükselmesi ile beyine yapacağı hasar azaltılmaya çalışılır.  Hidrosefali, sütürler kapandıktan sonra veya akut olarak gelişirse, KİBAS ciddi boyutlarda olacak ve beyin dokusundaki hasar artacaktır. 

Hidrosefali en sık 0-2 yaşlarında görülür. Daha büyük çocuklarda ve yetişkinde beyin enfeksiyonu ve kanaması, tümörü ve kafa travmaları sonucu ortaya çıkar. 

Hidrosefali belirtileri 

Doğumu takip eden ilk iki ayda; baş aşırı büyür, kafa derisi incelir, damarlar belirginleşir, kusma, gözlerin aşağıya kayması, havale görülür. Daha sonra bu belirtilere görme, duyu ve hareket bozuklukları eklenir. Beyin sapı tutulursa solunum ve yutma zorluğu gibi hayati bulgular ortaya çıkabilir. 

Hidrosefali tanı yöntemleri 

Ana rahminde yapılan ultrason görüntülüme ile hidrosefali tespit edilebilir. Doğumdan sonra düzenli olarak kafa çevresi ölçümleri yapılmalıdır. Ön bıngıldak (fontanel) kapanmadan ultrason, kapandıktan sonra BT veya MR ile tanı konabilir.

Hidrosefalinin cerrahi tedavisi

Kafa içinde aşırı artan sıvı, şant (tüp boru) konarak vücut içindeki başka bir bölgeye aktarılır ve böylece basınç ve sıvı birikimi engellenir. Beyin-omurilik sıvısının biriktiği odacıklara yerleştirilen şant, deri altından geçirilerek karın veya kalp boşluğuna kadar uzatılarak sıvının tahliyesi sağlanır. 

Hidrosefali rehabilitasyonu 

Hidrosefali rehabilitasyonu ekip anlayışı içinde bebeklikten yetişkinliğe kadar sistematik olarak yapılmalıdır. Rehabilitasyon aile ile işbirliği içinde yürütülmeli, yakınlarına bakım, gelişim, eklemleri ve vücut postürünü koruyucu önlemler öğretilmelidir. 

Öncelikle, çocuğun gelişim evrelerine göre başını tutmasına, oturma ve ayakta durma dengesini sağlanmasına çalışılır. Hem gövde hem kol ve bacak kasları kuvvetlendirilir. Robotik rehabilitasyona uygun çocukların 3-5 yaşlarında robotik yürüme cihazlarıyla yürümeleri sağlanır ve düzeltilir. 

Günlük yaşama adapte olmaları için ergoterapiden yararlanılır. Ergoterapist, aynı zamanda duyu bütünleme tedavisi ile çocuğun fonksiyonlarını daha hızlı kazanmasına, becerilerinin artmasına, bilişsel ve eğitsel gelişimine yardımcı olunur.